NGHỆ THUẬT & CUỘC SỐNG

Vivaldi và tác phẩm bốn mùa

23:17 - 03/04/2024

426

Antonio Vivaldi là nghệ sĩ violin bậc thầy và  là một trong những Nhà soạn nhạc vĩ đại thời kỳ âm nhạc Baroque - người đã viết hơn 500 bản concerto, trong đó có hơn 200 bản dành cho violin.

Bốn mùa (The Four Seasons), bao gồm 4 concerto dành cho violin và dàn nhạc, mỗi concerto được đặt theo tên của mỗi mùa, xuất bản lần đầu năm 1725 tại Amsterdam, cùng với 8 concerto khác trong tập L’estateIl cimento dell’armonia e dell’inventione.

Tác phẩm được lấy cảm hứng từ những bức tranh phong cảnh của họa sĩ người Ý Marco Ricci (1676 -1730). Trong 4 concerto này, có 3 bản là tác phẩm nguyên gốc còn bản concerto đầu tiên “Mùa xuân” mang âm hưởng từ overture trong vở opera Giustino của Vivaldi. Không chỉ là một trong số những tác phẩm quen thuộc nhất đối với công chúng yêu nhạc trên toàn thế giới, đặc biệt là bản “Mùa xuân”. Tuyển tập Bốn mùa của Vivaldi được coi là những bản nhạc táo bạo nhất trong lịch sử âm nhạc thế giới.

Khi xuất bản tác phẩm, Vivaldi đã cho in kèm 4 bài thơ theo hình thức sonnet (một hình thức thơ bắt nguồn từ thế kỷ XIII tại nước Ý). Bốn bài thơ, mỗi bài thơ được chia thành 3 phần, tương ứng với 12 chương của 4 bản concerto, minh hoạ cụ thể nội dung của từng chương nhạc. Ngoài những bài sonnet này, Vivaldi còn có những chỉ dẫn riêng biệt như “tiếng chó sủa” (trong chương II của “Mùa xuân”), “ánh nắng khắc nghiệt” (trong chương I của “Mùa hè”) và “những kẻ say rượu ngủ gật” (trong chương II của “Mùa thu”). Việc chi tiết văn bản chương trình âm nhạc của ông nhằm làm sáng tỏ nội dung ý đồ tác phẩm mà nhạc sĩ muốn chuyển tải.

Bốn mùa, Op. 8, với lời đề tặng bá tước Wenceslas von Morzin. Tác phẩm có độ dài khoảng 40 phút, trong đó Mùa xuân (10 phút),       Mùa hạ (11 phút), Mùa thu (11 phút), Mùa đông (9 phút).  Tuyển tập Bốn mùa gồm 4 concerto. Mỗi concerto có 3 chương. Về cấu trúc, tuyển tập Bốn mùa sở hữu những nét đặc trưng nhất cho phong cách concerto của Vivaldi. Cả 4 concerto đều có kết cấu 3 chương (nhanh - chậm - nhanh). Mỗi phần mở đầu do toàn bộ dàn nhạc chơi (ritonello), sau đó đến phần dành cho violin solo, được dàn nhạc (hoặc một phần của dàn nhạc) đệm. 

Vốn là một nghệ sĩ vĩ cầm, nên khi sáng tác, Vivaldi đã rất chú trọng đến kỹ năng cũng như âm sắc của cây nhạc cụ để nghệ sĩ khi solo có nhiều cơ hội toả sáng. Các phần ritonello và violin độc tấu sẽ luân phiên nhau lặp đi lặp lại một đoạn nhạc (khoảng 3 lần) và kết thúc bằng một phần ritonello. 

1.Concerto La primavera (Mùa xuân), Op. 8/1, RV. 269
Chương I - Allegro (giọng Mi trưởng)
Chương II - Largo e pianissimo sempre (Đô thăng thứ)
Chương III - Allegro pastorale (Mi trưởng)

Ở concerto Mùa xuân, tác giả đã gợi cho người thưởng thức về một mùa xuân tươi mới, ngập tràn hạnh phúc. Người nghe có thể tưởng tượng được những thanh âm tuyệt vời bằng bài ca lễ hội; những thanh âm từ thiên nhiên với tiếng suối chảy róc ráchlàn gió mơn man trên đồng cỏ đầy hoa, hay tiếng xào xạc của lá…

2. Concerto L'estate (Mùa hạ)giọng Son thứ, Op. 8, RV 315:

Chuơng I -Allegro non molto (giọng Son thứ)

Chương II - Adagio e piano - Presto e forte (Son thứ)

Chương III - Presto (Son thứ)

Miêu tả về một mùa hè đầy khắc nghiệt dưới ánh nắng như thiêu như đốt mọi vật và sự mệt mỏi của con người trước sự khắc nghiệt của thời tiết. Rôi bất chợt, Thần Gió Tây ngọt ngào thổi, nhưng thần Gió Bắc đột ngột quét tới. Người mục đồng run rẩy cho số phận của mình. Nỗi sợ hãi bủa vây trước sự dữ dội của sấm và chớp. Bầu trời đầy sấm sét và những cơn mưa đá đã làm hỏng ruộng đồng.

3. Concerto L’autunno (Mùa thu), Op. 8/1, RV. 293:

Chương I - Allegro (Pha trưởng)

Chương II - Adagio molto (Rê thứ)

Chương III - Allegro (Pha trưởng)

Mùa thu được coi là mùa đẹp nhất trong 4 mùa và Mùa thu của Vivaldi nhằm tôn vinh những người nông dân bằng những bài hát và điệu múa đầy niềm lạc quan, yêu đời. Niềm vui của một vụ thu hoạch bội thu và kết thúc cuộc vui trong giấc ngủ an lành, quên đi sự lo lắng mệt mỏi của cuộc sống Và rồi, những người thợ săn xuất hiện vào buổi sớm bình minh, bắt đầu cuộc săn với kèn, chó và những khẩu súng… sự kinh hoàng và mệt mỏi vì những tiếng động ồn ào và cả sự chạy trốn trong vô vọng và chết.

4.Concerto L’inverno (Mùa đông), Op. 8/1, RV. 297:

Chương I - Allegro non molto (Pha thứ)

Chương II- Largo (Mi giáng trưởng)

Chương III - Allegro (Pha thứ)

Những thanh âm vang lên cho thấy một mùa đông rét mướt, sự run rẩy băng giá và tuyết lạnh, trong hơi thở khắc nghiệt đến kinh hoàng bơỉ cái lạnh thấu xương. Bước đi trên băng thật chậm rãi nhưng vẫn đột ngột ngã, trượt dài trên đất. Đứng lên, lao nhanh khi băng nứt. Những cơn gió bắc vẫn rú lên từng hồi, nhưng nó vẫn mang lại niềm vui.

Cho đến nay, Tuyển tập Bốn mùa của Vivaldi vẫn là một trong những tác phẩm có sức hấp dẫn đối với tất cả những người hoạt động âm nhạc hàn lâm và cả công chúng yêu nhạc cổ điển. Cùng thời gian, chúng đã trở thành những kiệt tác của nhân loại.

                                                                               Minh Anh (tổng hợp)

Tin tức liên quan

Hồ Gươm Opera

  • Địa chỉ: 40 Hàng Bài (Hoàn Kiếm, Hà Nội)
  • Điện thoại: 0835.661.999
  • Chương trình quốc tế: 082.558.3888
  • E-mail: contact@hoguomopera.com
  • https://hoguomopera.com
  • Quy định

    @ Bản quyền thuộc về Hồ Gươm Opera