TIN TỨC

Hòa nhạc Shostakovich và hành trình khám phá những tầng cảm xúc đa chiều

Phương Nhung - Ảnh: Hồng Nam

16:18 - 12/02/2025

484

Tối 2/10, khán giả tại Nhà hát Hồ Gươm được thưởng thức các tác phẩm của Nhà soạn nhạc Dmitri Shostakovich. Cuộc đời đầy biến động của Nhà soạn nhạc cũng đã làm cho âm nhạc của ông có nhiều mảng màu đối lập, vừa u sầu, vừa quyết liệt, nhưng cũng có lúc bình yên, huy hoàng... thể hiện nội tâm sâu sắc.

Trong hồi ký của mình, Shostakovich đã viết: “Có quá nhiều điều chưa nói được chất chứa trong tâm hồn, quá nhiều nỗi mệt mỏi và bực bội tàng ẩn như một gánh nặng đè vào tâm lý. Và bạn phải, bạn phải giải tỏa thế giới tinh thần của mình không thì sẽ sụp đổ mất”.  Cuộc đời ông và sự nghiệp của ông chịu nhiều ảnh hưởng bởi đời sống chính trị, kinh tế xã hội thời bấy giờ, nên nhiều tác phẩm của ông viết ra chỉ để đáp ứng những yêu cầu chung, thậm chí phải chấp nhận bỏ qua cái tôi nghệ thuật của chính mình cho phù hợp với tiêu chuẩn, chỉ đạo nghệ thuật từ thể chế chính trị của đất nước; và  khi có cơ hôị thì ông lại sống cho chính thế giới nội tâm và tiêu chuẩn nghệ thuật khắt khe của riêng mình để thể hiện những khát khao tự do cháy bỏng. Vì thế, những sáng tác của Shostakovich đa dạng phong cách, với những xung đột nội tâm sâu sắc là một thách thức đối với các nghệ sĩ khi thể hiện các tác phẩm của Shostakovich.

Violinist Đỗ Phương Nhi cùng Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam dưới đũa chỉ huy của Nhạc trưởng Honna Tetsuji.

Mở đầu với “Concerto Violin số 1” gồm 4 chương của Nhà soạn nhạc Shostakovich là một tác phẩm đầy thử thách với nghệ sĩ solo và dàn nhạc. Không gian khán phòng trở nên yên tĩnh và trầm mặc khi giai điệu u buồn được nghệ sĩ Phương Nhi tấu lên cùng dàn nhạc. Tác phẩm này được Shostakovich sáng tác trong những ngày tháng bị quy kết là nghệ sỹ “dị hợm”, không hòa nhập với số đông. Chính vì thế, 7 năm sau mới được vang lên trước công chúng. Tháng 10 năm 1955, cả hội trường hòa nhạc ở Leningrad đã vỡ òa khi tác phẩm được công diễn. Đồng nghiệp và công chúng ngưỡng mộ, kinh ngạc bởi thế giới cảm xúc trong âm nhạc của Shostakovich căng tràn đủ mọi cung bậc, màu sắc. Vừa cá tính, gai góc,  vừa dí dỏm, mà cũng rất sâu sắc. 

Nói về âm nhạc của Nhà soạn nhạc Dmitri Shostakovich, nghệ sỹ violin - Thúy Hà chia sẻ: “Âm nhạc Shostakovich thể hiện thế giới nội tâm sâu sắc. Những chương nhạc nhanh trong tác phẩm của ông không chỉ là thử thách lớn đối với các soloist mà còn với cả dàn nhạc, bởi nó yêu cầu kỹ thuật điêu luyện cùng khả năng cảm thụ âm nhạc sâu sắc. Mặc dù dàn nhạc đã từng trình diễn bản “Concerto Violin số 1”, nhưng mỗi sân khấu kết hợp với những nghệ sĩ solo khác nhau lại mang đến sự sáng tạo độc đáo riêng. Đó cũng chính là thử thách mà chúng tôi đã phải nỗ lực tập luyện không ngừng để có được màn phối hợp hoàn hảo nhất”.

“Concerto Violin số 1”, chương I là một Dạ khúc - Nocturne, nhưng chủ đề chính của violin là một nét giai điệu trầm buồn, suy tư, dàn nhạc chơi ở nền trầm thấp và di chuyển nặng nề, tạo nên không khí u tối, đầy ám ảnh, với một cảm xúc nào đó như bị chặn lại bên trong. Chương II bùng nổ như một khúc scherzo đầy hoang dại và mãnh liệt, âm nhạc đôi khi mang tính chất châm biếm, giễu cợt. Khán giả có thể cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt khi âm nhạc trở nên trang nghiêm, tạo ra một không gian đầy suy tư, sâu sắc trong chương III Passacaglia. Sự kết hợp nhịp nhàng giữa những nghệ sỹ trên sân khấu đã làm nên chương cuối Burlesque bùng nổ với năng lượng mạnh mẽ. Phần I kết thúc trong những tiếng vỗ tay vang dội khắp khán phòng khi violinist Đỗ Phương Nhi hoàn thành phần biểu diễn xuất sắc cùng dàn nhạc.

Khán giả Thanh Tâm chia sẻ: “Âm nhạc của Nhà soạn nhạc Dmitri Shostakovich không phải ai cũng có thể hiểu và cảm nhận được. Mình nghĩ người nghe phải dựa trên trực giác về âm nhạc mới cảm nhận được phần nào ngôn ngữ âm nhạc của ông. Và năng lượng của soloist đem tới cho khán giả là quan trọng nhất. Violinist Đỗ Phương Nhi truyền tải rất trọn vẹn sự hỗn loạn trong nội tâm cũng như cuốn hút khán giả vào trong những suy tưởng của Shostakovich”.

Các nghệ sỹ Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam.

Dưới sự chỉ huy tài tình của nhạc trưởng Honna Tetsuji, nghệ sỹ Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam đã đưa khán giả trải qua một hành trình âm nhạc đầy kịch tính và cảm xúc với “Giao hưởng số 12 - Năm 1917” của Nhà soạn nhạc Dmitri Shostakovich. Tác phẩm tái hiện lại một cách sinh động tinh thần của cuộc cách mạng, đồng thời mang đậm dấu ấn cá nhân của Shostakovich trong sự nghiệp sáng tác thời kỳ Liên Xô (cũ). Âm nhạc trong bản giao hưởng này thể hiện sức mạnh và sự căng thẳng của thời kỳ lịch sử đầy biến động, với bốn chương liên kết chặt chẽ. Mở đầu với chương I "Revolutionary Petrograd" với những âm hưởng mạnh mẽ, hùng tráng để khắc họa bầu không khí sục sôi của cuộc cách mạng. Chương II "Razliv" là sự chiêm nghiệm và suy tư. Cảm xúc của khán giả lại được đẩy lên cao trào trong chương III "Aurora" với những âm thanh mạnh mẽ, thôi thúc và cuối cùng, Chương IV "The Dawn of Humanity" mang đến một sự giải tỏa với tinh chất âm nhạc của sự chiến thắng, đầy hùng tráng. Giai điệu trong chương này phóng khoáng và tươi sáng hơn, phản ánh sự hân hoan và cả niềm hy vọng vào một tương lai tươi sáng đang đón đợi.

Âm nhạc của Nhà soạn nhạc Dmitri Shostakovich vốn là thách thức đối với các soloist khi chinh phục tác phẩm của ông bởi độ khó không chỉ ở kỹ thuật, mà chính ở cảm xúc nội tâm phức tạp được tác giả truyền tải qua ngôn ngữ âm nhạc của riêng mình. Chính vì thế, cũng lại càng không dễ để thưởng thức đối với công chúng nhạc cổ điển đơn thuần. Và soloist Đỗ Phương Nhi đã chinh phục được khán giả. Đêm nhạc khép lại trong những tràng pháo tay không ngớt, như sự tán dương cho màn trình diễn đầy cảm xúc và kỹ thuật điêu luyện, bởi đối với Nhi, âm nhạc của Shostakovich là chất xúc tác và là phương tiện để thể hiện nội tâm đến tận cùng sâu thẳm và Phương Nhi, Nhạc trưởng và Dàn nhạc đã truyền năng lượng, dẫn dắt công chúng đi vào thế giới nội tâm sâu sắc qua nhiều tầng nấc trong âm nhạc của Shostakovich.

Tin tức liên quan

Hồ Gươm Opera

  • Địa chỉ: 40 Hàng Bài, Phường Cửa Nam, TP. Hà Nội
  • Điện thoại: 0835.661.999
  • Chương trình quốc tế: 082.558.3888
  • E-mail: contact@hoguomopera.com
  • https://hoguomopera.com
  • Quy định

    @ Bản quyền thuộc về Hồ Gươm Opera