TIN TỨC
Âm nhạc như ánh sáng mặt trời
PGS.TS Vũ Tự Lân
14:16 - 17/08/2024
112
Wolfgang Amadeus Mozart sinh ra trong một gia đình có truyền thống âm nhạc. Bố là nhạc công phục vụ cho hoàng thân Tổng giám mục vùng Salzburg thuộc nước Áo, người chị lớn của Mozart cũng chơi đàn piano giỏi, nhưng tài năng âm nhạc của Mozart đặc biệt xuất sắc, là một thần đồng âm nhạc.
Lên 3 tuổi, Mozart đã đánh đàn clavicorde thành thạo, lên 5 đã sáng tác những bản nhạc nhỏ, 6 tuổi (1762) đã được bố, ông Leopold Mozart, đưa Mozart cùng với người chị, Maria Anna, đi biểu diễn tại nhiều triều đình ở châu Âu. Mozart không những giỏi đàn piano, mà còn chơi giỏi cả đàn violin và đàn đại phong cầm - một loại đàn phải đàn bằng tay và cả bằng hai bàn chân. Tuy nhiên, mới 6 tuổi, chân Mozart còn ngắn và nhỏ, nhưng Mozart không thua kém người lớn.
Những khác biệt dị thường
Một tài năng đặc biệt phát triển rất sớm ở Mozart là khả năng sáng tác ngay tại chỗ, ngay trên đàn (tức là ứng tác).
Thời ấy khi đi nghe hòa nhạc, người nghe có thể đưa cho nhạc sĩ biểu diễn một chủ đề nhạc, và người nhạc sĩ phải từ đó biến hóa đi làm sao thành cả một bản nhạc mà người nghe vẫn phải thấy được dáng dấp của bản nhạc ban đầu.
Các nhạc sĩ thiên tài khác như: Johann Sebastian Bach, Frederic Chopin, Beethoven … đều giỏi về ứng tác, nhưng giỏi đến mức như Mozart lúc mới 6 tuổi thì phải nói là phi thường.
Còn một tài năng phi thường khác của Mozart là đôi tai nhạc và một trí nhớ tuyệt vời. Người ta kể rằng tại một nhà thờ ở Roma - Italia thường hát một bài hát lễ nhiều bè (Miserere), nhưng không cho ai được chép lại bản nhạc gồm 8 bè hát khác nhau ấy. Mozart chỉ đến nghe có một lần, nhưng sau đó ông đã về nhà và ghi lại đủ 8 bè của bản nhạc ấy không sai một nốt nhạc.
Những chuyến đi biểu diễn của Mozart ngày càng mở rộng. Hai chị em Mozart sang Thụy Sĩ, Pháp, Anh, Hà Lan, Bỉ, Italia trình diễn tại các cung điện và dinh thự của các vua chúa và quý tộc. Đến đâu, Mozart cũng được hoan nghênh, chiều chuộng, nhưng Mozart vẫn luôn luôn là một cậu bé vui vẻ, chân thành, giản dị và hồn nhiên. Chính Mozart sau này là người nhạc sĩ đầu tiên tách ra khỏi thân phận làm tôi tớ trong gia đình quý tộc để tự kiếm sống bằng các sáng tác âm nhạc của mình.
Trước ông, những nhạc sĩ như: Handel, Haydn đều phục vụ trong các gia đình quý tộc, chuyên sáng tác phục vụ cho các lãnh chúa, chầu chực, hầu hạ họ bằng âm nhạc suốt đời.
Từ năm 11 tuổi, Mozart đã sáng tác những vở opera đầu tiên như vở: Apollo và Hyacinthus (1767), Bastien and Bastienne (1768), La finta semplice (1769). Tháng 12 /1770, vở Mitridate, Ré di ponto của ông được dàn dựng và trình diễn thành công tại Milan, Italia.
Nỗi buồn chôn giấu
Công tước Salzburg - người đã tạo rất nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghệ thuật của bố con Mozart, đã qua đời. Người kế nhiệm, vị hoàng thân -Tổng giám mục mới của Salzburg tỏ ra không thân thiện với gia đình Mozart. Chính vì thế, những chuyến lưu diễn của Mozart bị hạn chế.
Năm 1777, Mozart cùng mẹ đi biểu diễn ở Munich, Augsburg, Mannheim, rồi đến Paris biểu diễn năm 1778. Khác hẳn lần đến trước, Paris đã đón tiếp chàng thanh niên 22 tuổi Mozart trong lạnh nhạt và mẹ ông bị bệnh qua đời tại Paris tháng 7/1778.
Không còn là một thần đồng, Mozart kém hấp dẫn với giới quý tộc và triều đình Pháp, khi ấy đang bị thu hút vào cuộc chiến về opera của hai phe Gluck và Puccini.
Không tìm một chỗ đứng về nghề nghiệp ở Pháp, Mozart trở về Salzburg và rơi vào những mâu thuẫn căng thẳng . Vị Tổng Giám mục - Chủ nhân của hai bố con Mozart đã có những đối sử có tính chất sỉ nhục với họ. Để đáp lại, Mozart ngày 16/10/1778 đã gửi cho ông ta một bức thư trong đó có đoạn như sau: “Tôi có thể có được tất cả những huân chương mà ông có thể có còn dễ dàng hơn là ông có thể trở thành một người như tôi, cho dù ông có hai lần chết đi và sống lại cũng vậy”.
Năm 1782 Mozart kết hôn với Constanze Weber. Cuộc sống ngày càng túng thiếu vì ông không tìm nổi một chỗ làm ổn định, nên cũng xoay đủ nghề như chỉ huy dàn nhạc, đánh đàn thuê, cho dù những công việc như thế ở Vienne không thiếu. Ông buộc phải quay sang làm những công việc lặt vặt về âm nhạc để kiếm tiền thuê những căn phòng tồi tàn rẻ tiền để ở và làm việc.
Cuộc sống đầy lo âu, cơ cực, nhưng âm nhạc của ông vẫn đẹp, vẫn chan chứa tình người. Đây là lúc ra đời những tác phẩm xuất sắc nhất của ông như các vở opera Đám cưới Figaro (năm 1785), Đông Giuang (1787), Cây sáo thần (1790), các bản giao hưởng số 39,40,41…
Năm 35 tuổi ông bị ốm nặng. Cách nơi ông ở không xa là rạp hát - nơi đang trình diễn vở Cây sáo thần, một vở ca kịch tuyệt vời, là đỉnh cao trong sáng tác ca kịch của Mozart. Đêm đêm những bạn bè, đồng nghiệp quý mến ông đến thăm ông để kể cho ông nghe công chúng đón nhận tác phẩm của ông như thế nào thì thấy ông nằm phủ phục trên giường, đang cố gắng hoàn thành tác phẩm cuối cùng của. Theo Mozart kể, có một người lạ mặt đã đến đặt ông viết một bản nhạc cầu hồn cho một người đã chết. Mozart linh cảm thấy đó như một điềm báo trước cái chết không tránh khỏi của mình nên ông cố bằng mọi giá hoàn thành tác phẩm ấy - Đó là bản Requiem (Kinh cầu hồn) nổi tiếng của ông. Nhưng ông đã từ trần mà cũng chưa kịp viết xong hẳn, sau này một người học trò của ông đã dựa vào những lời chỉ dẫn, dặn dò của ông mà hoàn thành nốt.
Mozart đã vĩnh viễn từ giã cõi đời vào đêm mùng 5 rạng ngày 6/12/1791. Khi tang lễ để đưa tiễn ông đoạn cuối lại rơi vào đúng lúc đang có bão tuyết nên chỉ có một vài người bạn bè thân tiễn đưa, khi ra nghĩa trang chẳng ai đi theo được, chỉ có mấy người phu nhà đòn khiêng thi hài ông đi.
Cuộc đời nhiều nốt thăng nhưng cũng lắm nốt trầm. Ông tạ thế lúc 35 tuổi, nhưng để lại cho đời sau biết bao tác phẩm bất hủ. Âm nhạc của ông chinh phục lòng người bởi vẻ đẹp tuyệt vời của giai điệu, hòa thanh, cấu trúc âm nhạc. Người ta coi Mozart là đỉnh cao của tất cả những vẻ đẹp mà âm nhạc đã đạt được cho đến ngày nay và tên của Mozart được coi là ánh mặt trời vĩnh cửu trong âm nhạc.
Hơn 200 năm đã trôi qua nhưng âm nhạc của ông vẫn được toàn thể loài người ngưỡng mộ, vẫn hàng ngày vang trên làn sóng điện của các quốc gia trên thế giới.
Chương trình biểu diễn liên quan
The Mozart Concert
Sau thành công của Hòa nhạc Bốn mùa (Four Seasons Concert), Nhà hát Hồ Gươm tiếp tục mang đến cho công chúng trải nghiệm thú vị trong âm nhạc cùng những khoảnh khắc tươi đẹp với The Mozart Concert mang tên “Bei Momenti” (Beautiful Moment), diễn ra vào hai ngày 23 - 24/8/2024 tại Nhà hát Hồ Gươm
Liên hệ
Tin tức liên quan
Hồ Gươm Opera
Quy định
@ Bản quyền thuộc về Hồ Gươm Opera